Normalde gözler bir nesneye bakarken birbirine paralel ve orta hattadırlar. Gözlerden birisinin bakış doğrultusunun değişerek bu paralelliğin bozulması şaşılık olarak tanımlanır. Şaşılıkta kayma; içe, dışa, yukarıya veya aşağıya doğru olabilir. Halk arasında “şehla” diye tanımlanan durum da küçük açılı bir şaşılıktır. Şaşılık doğuştan olabileceği gibi, çocukluk döneminde veya ileriki yaşlarda geçirilen bazı rahatsızlıklara bağlı olarak da görülebilir.
Şaşılık Ne Zaman Başlar?
Şaşılık doğumdan ölüme, her yaşta başlayabilen bir durumdur. Anne karnında çeşitli etkenlerle doğuştan karşımıza çıkabildiği gibi, çocuklukta herhangi bir döneminde veya ileri yaşlarda ve pek çok hastalıkla da ilişkili olarak da görülebilir. Doğumsal şaşılıklar en kısa zamanda görülmeli. Tedaviye alınmalı ve zaman kaybetmeden cerrahi ile düzeltilmelidir. Düzeltilmemiş bir kayma, çocuğu toplum içinde gördüğü tepkilerden dolayı psikolojik rahatsızlıklara sürükleyebileceği gibi gözde görme azalmasına da sebep olacaktır.
Çocukluk çağında, özellikle 2 – 4 yaşlan arasında karşımıza çıkan şaşılıklar görme kusuru açısından değerlendirilmeli ve gözlük ihtiyacı varsa karşılanmalıdır. Kırma kusurlarından kaynaklanan şaşılıklar genellikle çocukluk çağında başlar ve tedavi edilmediği takdirde, gözlerden en az birisinin ağır derecede görme kaybına, yani göz tembelliğine yol açar. Tembel göz, ebeveynler veya çocuğun kendisi tarafından fark edilemeyebilir, zira çocuk sağlam diğer gözü ile her şeyi rahatlıkla görüp okuyabilir veya yazabilir.
Göz tembelliği okul yıllarındaki bir tarama sonucu veya sıklıkla sürücü ehliyeti için başvurulduğunda fark edilmektedir. Şaşılık veya ileri derecede göz tembelliği, sürücü ehliyeti almaya engeldir. Bunun önemi şudur: Göz tembelliği büyüme ve gelişme çağında tedavi edilebilirken, ileri yaşlarda fark edildiğinde tedavi mümkün olmamaktadır. Prensip olarak 9 – 10 yaştan sonra göz tembelliği kalıcı hal almaktadır.
Şaşılık Kalıtsal Mıdır?
Doğumsal ve çocukluk çağı şaşılıklarında kalıtım çok önemlidir. Şayet aile bireylerinden birisinde şaşılık veya göz tembelliği varsa, çocuklarda da bu rahatsızlığın görülme olasılığı çok yüksektir. Böyle bir durumda, anne babalar çocuklarının erken yaşlarda göz hekimi tarafından muayene edilmesini sağlamaları gerekmektedir.
Aşırı Bir Hastalık Veya Düşme İle Güz Tembelliğinin İlişkisi Var Mıdır?
Çocuklarda şaşılık genellikle bir düşme, dam, bir ağır hastalık veya havale ile başlayabilir. Aile böyle bir tutumda sıklıkla “çocuğum havale geçirdi, gözü kaydı’ diyerek göz hekimine başvurur. Aslında çocuğun gözünde var olan bir zayıflık, düşme veya ateşli bir hastalık sonucunda onaya çıkar. Bu tür hastalık ve düşme hikayeleri, Şaşılığın ortaya çıkışını hızlandıran faktörlerden sadece birkaçıdır.
Şaşılık Tedavi Edilebilir Mı?
Doğuştan olan şaşılıklar, çocuğun büyüme ve gelişme çağında mutlaka tedavi edilmelidirler. Bu suretle, çocuğun beyinsel ve bedensel gelişiminin sağlıklı olması amaçlanmaktadır. Geç kalındığı takdirde, görme bozukluğundan dolayı gelişme eksik olarak tamamlanır. Görme fonksiyonu yeterli düzeye ulaşamaz.
Çocukluk ve ileri yaşlarda ortaya çıkan şaşılıkların nedenleri araştırılarak, tedavi teşhise yönelik planlanmalıdır. Göz tembelliği mutlaka çocukluk çağında tedavi edilmelidir. Çocuk rahatsız olsa bile gerektiğinde gözlük takılmalıdır.
Eğer geç fark edilip çocuğun şaşılığı kalıcı bir hal alırsa, uzman bir doktor tarafından cerrahi tedavi yoluna gidilmelidir. Şaşılık, ergenlik çağındaki gençlerde çeşitli psikolojik problemlere de yol açacaktır. Okul çağındaki çocuklar arkadaşlarının acımasızca sözlerine ve alaylarına maruz kalacak, okulda mutsuz ve başarısız olacaktır. Sonuçta şaşılık, göz tembelliğinin yanı sıra fiziksel görünüm açısından da kalıcı kişisel sorunlara neden olacaktır. Doğru teşhis, doğru tedavi ve aile – hekim işbirliği sonucu. şaşılık problem olmaktan çıkacaktır.
Şaşılık hiçbir zaman çocuk büyüdüğü zaman nasıl olsa geçer diyerek bekletilmemeli ve kesinlikle ihmal edilmemelidir. Çocukluk çağı göz kaymaları; ileri yaşlara dönük iki önemli probleme yol açmaktadır. Birincisi, estetik olarak gözü şaşı bir çocuğun yaşayacağı psikolojik sorunlar, kişiliğini etkileyici boyutta olmaktadır. İkincisi ve daha önemlisi, fonksiyonel olarak yol açacağı göme tembelliği, çocuğun eğitimini, meslek seçimini etkileyecektir. Bu açıdan, erken teşhis, erken tedavi hayati önem taşır. Bebeğinin gözünün kaydığım fark eden aile, mutlaka bir göz hekimine başvurmalı, önce şaşılığın yalancı şaşılık adım verdiğimiz göz ve yüz yapısından mı kaynaklandığı yoksa gerçek şaşılık mı olduğu ayırt edilmelidir.
Gerçek şaşılıksa, tipinin tayini, hekimin tedaviyi planlamasında son derece önemlidir. Tedaviyi; gözlük – göz egzersizleri – ameliyat şeklinde üç aşamalı olarak özetleyebiliriz. Doğumsal şaşılık olarak ifade ettiğimiz anatomik yapı ve fonksiyon bozukluklarına bağlı olanlarda ameliyat birinci sıraya ve erken müdahale olarak yerleşirken; gözlük kusurlarına bağlı olan şaşılıklarda uygun gözlük ve göz egzersizleri ile birçok çocuğun şaşılığı ameliyata gerek kalmaksızın düzelmekte ancak düzelmeyen veya kalan kaymalar da ameliyatla başarı ile tedavi edilmektedir. Hekimin ve ailenin sabrı ve konuya gerekli önemi vermesi ile tedavi edilmeyecek şaşılık olgusu mevcut değildir.
Sağlıcakla Kalın.
