Kadınlarda İdrar Yolu (Üriner Sistem) Enfeksiyonları

Özellikle kadınların yüzde 20’si yaşamlarının herhangi bir döneminde idrar yolu enfeksiyonu geçirirler. 50 yaştan önce kadınlarda daha sık görülen bu enfeksiyon 50 yaştan sonra ise kadınlarda ve erkeklerde eşit oranda görülür.

İdrar yolu enfeksiyonu önemli bir halk sağlığı sorunudur. Teşhisi ve tedavisi erken yapılmalıdır. Ciddiye alınmaz ise tehlikeli, uzayan, tekrarlayan hatta hayatı tehdit eden enfeksiyonlara dönüşebilir. Küçük bebeklerde nedeni açıklanamayan ateşlerin kaynağı idrar yolu enfeksiyonlardır. Yüzde 80 olguda enfeksiyona yol açan mikrobik etkenler idrar yollarına dış genital organlardan ulaşır.

Dolayısıyla bebeğinin altını temizleyen anne dikkatli olmalıdır. Eğer çocuğun altını silerken makattan vajinaya doğru silinirse, makat çevresinde çok yoğun olan enfeksiyon ajanları kendi elleriyle dış genital organlara taşınıp, oradan idrar yolları ile idrar torbasına, oradan da böbreklere ulaşabilirler. Bu yol çok önemlidir. Dikkat edilmesi gereken ikinci nokta; temizliktir.

Anneler her yaşta çocukların genital temizliğine çok dikkat etmelidir. Mikropların kimi ulaşma yolu ise kandır. Vücudun herhangi bir yerindeki enfeksiyon odağından enfeksiyon ajanlarının kan yolu ile idrar yollarına veya böbreklere ulaşmasıdır. Enfeksiyon etkenleri üriner sisteme iki yoldan girerler. Olgularınyüzde 90’ında “assandan yol” olarak adlandırılan dış genital organlardan üretra yolu ile mesaneye oradan da böbreklere ulaşır. Diğeri ise kan yolu ile vücudun herhangi bir yerindeki etkenin böbreklere ulaşmasıdır. Etkin olarak olguların yüzde 80 – 90’ında E. Coli denen bakteri sorumludur.

Kadınlarda İdrar Yolu Enfeksiyonu Risk faktörleri

• Seksüel aktif olan veya diafragma gibi doğum kontrol yöntemi kullanan kadınlarda,
• İdrar katateri takılan hastalarda: Her kata- ter takılan hastada enfeksiyon gelişme riski yüzde 5’tir. Kataterin kaldığı her gün risk yüzde 5 oranında katlanarak artar. Bu nedenle gereksiz katater takmamalı, takılması gerektiği zamanlarda ise mümkün olan en kısa zamanda çıkartılmalıdır.
• Gerek hamilelik, gerekse lohusalık döneminde de idrar yolu enfeksiyonu görülme sıklığı artar. Hamilelerde görülen enfeksiyonların en sık sebebidir.
• Menapoz sonrasında kadınlarda belirli hormonların eksilmesi sonucunda idrar yollarının yapısında ve koruyuculuğunda bazı değişiklikler olur. Bu kadınların yüzde 20′ sinde idrar yolu enfeksiyonu gelişir.
• Kişinin savunma mekanizmaları çok önemlidir. Savunma mekanizmalarını olumsuz etkileyen ek bir rahatsızlık (nörolojik hastalıklar, idrar torbasımn boşalmasının engellenmesi gibi nedenlerle bakterilerin mesane mukozası ile temas süresinin uzaması) enfeksiyonları kolaylaştırır.
• Kadınlarda üretranın (idrar torbası ile idrarın atıldığı nokta arasındaki borucuk) normalden kısa olması idrar yolu enfeksiyonunun sık görülmesine neden olabilir.
• Üriner sistem taşları.

Yukarıda saydığımız renk faktörlerine sahip olan bireylerde idrar yolu enfeksiyonunun görülme olasılığı daha yüksektir.

Kadınlarda İdrar Yolu Enfeksiyonu Belirtileri

En sık belirtiler sık idrara çıkma, idrar yaparken yanma, sızı, ağrı, damla damla idrar, bulanık veya kanlı idrardır. Bazı hastalar tuvaletten çıkamadıklarını, bazı hastalar ise adeta tuvalete gitmekten korktuklarını ifade ederler. İdrarla birlikte kan gelmesi önemlidir. Hastaların büyük bir kısmı idrarda kan gördüklerinde taş veya kanser korkusuna kapılırlar. Sistit (idrar torbasının iltihabı) geçiren hastalarda sık idrara çıkma ve idrarda kan gelmesi çok sık görülür. Hemen korkup, telaşlanmamak gerekir. Her iki boşlukta, belde, kasıklarda ağrı olabilir. Ağrı künt dayanılabilir olduğu gibi bazen şiddetli ve hastayı kıvrandırıcı da olabilir. Ateş, terleme, titreme, enfeksiyon şiddetine göre görülebilir. Ayrıca halsizlik, iştahsızlık, bulantı, kusma gibi enfeksiyonlara eşlik eden semptomlar sıklıkla görülür.

İdrar Yolu Enfeksiyonu Laboratuvar Testi Yaptırırken Dikkat Edilecekler

İlk yapılması gereken test; idrar analizidir. Lökosit ve bakteri saptandıktan sonra idrar kültürü ve antibiogram yapılmalıdır. Antibiogram sonucu beklenirken etkili bir antibiyotiğe başlanır, antibiogram sonucuna göre gerekirse bu antibiyotik değiştirilmelidir.

İdrar analiziyle ilgili önemli noktalar

• Tetkik için alınan idrarı, genital organlar sabunlu su ve serum ile yıkandıktan ve idrarın ilk kısmı dışarı yapıldıktan sonra orta akım idrar alınmalıdır. Hemen tetkik yapılmayacaksa buzdolabında saklanmalıdır.
• Kültürde birden fazla organizma üremişse bulaşmadan şüphelenip, tetkik tekrar yapılmalıdır.
• Genitoüriner fistüllerde, hastalarda birden fazla organizma üreyebilir.
• Kültürde 100 binden fazla koloni üremesi patolojiktir. Fakat kültürde daha az veya hiç üreme yoksa, buna rağmen hastanın şikayetleri varsa, ayrıca normal idrar tahlilinde fazla miktarda lökosit saptanmışsa kültüre rağmen tedavi edilmelidir. Altta yatan nedenler araştırılmalı!

Kadınlarda İdrar Yolu Enfeksiyonları Tedavisi

İdrar yolu enfeksiyonlarının tedavisi dikkatli ve düzenli yapılırsa kolaydır. Bol su veya sıvı içilmesi birinci kuraldır. Bol sıvı alan kişinin idrarı da bol olacaktır. Böylece mikropların idrar yollarında çoğalması önlenecek, olanlar da akımla uzaklaştırılacaktır. İkinci kural antibiyotik kullanımıdır. Uzun süreli antibiyotik kullanımına gerek yoktur. Doktorun tavsiyesine göre 3 – 5 günlük tedavi süreleri yeterlidir. Hatta tek gün öneren hekimler dahi vardır.

Ortalama olarak 3 gün antibiyotik kullanımı yeterlidir. Burada dikkat edilmesi gereken en önemli noktalardan biri de enfeksiyonun sık tekrarlaması durumudur. Enfeksiyon sık tekrarlıyorsa, tedaviye dirençli ise mutlaka altta yatan kolaylaştırıcı nedenleri araştırmak gerekir. Özellikle taş, tümör, prostat büyümesi veya anatomik bozukluklar araştırılmalıdır. Bu amaçla ilaçlı böbrek filmi, ultrasonografi gerekirse tomografi gibi tetkikler yapılmalıdır, İlk kez üriner sistem enfeksiyonu geçiren bir kişide bu tetkiklere gerek yoktur.

Kadınlara İdrar Yolu Enfeksiyonlarından Korunmak İçin Öneriler

1. Bol bol sıvı tüketin. Sıvı almak idrar yollarını mekanik olarak temizlediğinden enfeksiyon ajanlarının üremesi zorlaşır.
2. Ayaklarınızı, bacaklarınızı ve kasık bölgenizi sıcak tutmak önemli. Özellikle soğuk havalarda ayakların ve bacaklarınızın aşırı soğuk hava ile karşılaşması idrar yolu enfeksiyonu olmanızı kolaylaştırır. Soğuk havalarda bacaklarınızın soğuk havayla teması damar duvarlarınızın kasılmasına bunun sonucunda kasık bölgesindeki kanlanmanın azalmasına neden olur. Az kanlanan bölgede mikrop üremesi kolaylaşacağından idrar yolu enfeksiyonu olma riskiniz artar.
3. Çişinizi ertelemeyin. Çişinizi uzun süre tutmak mesane kasınızı zayıflatarak çişinizi yaptığınızda idrarın tamamen boşalmamasına neden olur. Bu durumda yine enfeksiyon riskini artırır.
4. Temizliğe Dikkat. El ve genital bölge hijyeninize dikkat edin.
5. Kasın bölgenize uyguladığınız deodorant sprey, duş, pudra gibi tahrişe neden olan ürünlerden uzak durun.
6. Cinsel ilişki öncesi idrarınızı yapmayı unutmayın.
7. Kayganlaştırıcı içermeyen yada spermisit içeren kondomları cinsel ilişkiniz esnasında kullanmayın.
8. Taharetlenme dikkat edin. Özellikle büyük abdestinizi yaparken alaturka tuvalete gidiyorsanız önden arkaya doğru taharetlenin. Alafranga tuvalete gidiyorsanız bölgenin yeteri kadar temizlediğinden emin olun.

İdrar yolu enfeksiyonları her kadının günlük yaşamını ve sağlığını olumsuz etkileyen ciddiye alınması gereken önemli bir durum olduğunu, tedavi edilmediği takdirde daha büyük sorunlara neden olacağını unutmayın.

Sağlıcakla Kalın.