Spor yapmak bir çocuğun oyalanmasını, hoşça vakit geçirmesini ve gelişmesini sağlar. Spor sadece fiziksel açıdan değil, çocuğun psiko-sosyal gelişimi yönünden de önem taşır. Bir anlamda onun hayatı tanıması ve uyumlu bir insan olmasının anahtarıdır.
Elbette hepimiz oyun oynayarak büyüdük. Çocuklarımız da oyunlarla ve spor faaliyetleriyle büyüyor. Gerçi kimi zaman güzel güzel oynarken birden kavgaya tutuşuyor, kimi zaman da oyuna kendilerini iyice kaptırdıklarından yorulduklarını, acıktıklarını unutuyorlar ama oyunla mutlu oluyorlar. Hatta çağırdığınızda bile sizi duymazlar. Öyle ki oyun oynamıyorlar adeta yaşıyorlar.
Eğer kısa bir süre izlerseniz, bunu nasıl ciddiye aldıklarını, kendilerine nasıl bir dünya yarattıklarını görebilirsiniz. Çocuk öğütlerle değil oynayarak, yaşayarak öğrenir ve sosyalleşir. Onların oyunlarında kendinizden, aile yaşamınızdan, kendi isteklerinden ve sorunlarından pek çok şey bulabilirsiniz. Bu yüzden çocuğu tanımanın ve anlamanın en güzel yolu onunla oynamak ya da bu faaliyeti sırasında onu izlemektir.
Çocuk bir bakıma bu yolla içinde sıkıştığı kurallar yığınından kurtulur, kendi koyduğu kurallara göre oynar, isterse bozar isterse yenilerini oluşturur. Ama sonuçta kendi yarattığı, kendi oluşturduğu dünyada yetişkinlerden ve onların bitmek bilmeyen kurallarından uzakta özgürlüklerini yaşarlar. Küçük yaşlarda oyun sırasında çocuk hayali arkadaşlar edinir, onlarla hiç var olmayan yerlere gider ve serüvenler yaşar.
Eğer birkaç çocuk bir araya gelip oynarlarsa yanlarında oyuncakları olduğu halde hayali mekanlar ya da objeler yaratabilirler. Bir sepeti araba, sopayı at veya tabanca yapabilir, hayali fincanlarla çay içebilirler. Bu nedenle oyun yaratarak üretme sürecidir ki, bundan sonraki yaşamının yaratıcılığına kaynak olacaktır. Çocuklar biraz daha büyüdüğünde ise grupla birlikte oynanan, kurallı oyunlara özellikle de spor oyunlarına ilgi gösterirler.
Denge kurmak
Oyun; çocuğun biriken enerjisinin, hepimizde bulunan saldırganlık dürtüsünün, çocuklardaki en güzel boşalım yoludur. Oyun oynayarak bu dürtüsünü uygun şekilde değiştirerek rahatlamaya çalışır. Bir savaş oyununda, polis olup suçluları yakalarken veya yalandan ölüp-öldürdüğünde biriken saldırganlık güdülerinden de kurtulur.
Spor oyunları da çocuğun hem biriken enerjisini ve saldırganlığını boşalttığı, hem de kurallara uymayı öğrendiği faaliyetlerdir. Eğer çocuk biriken enerjisini boşaltamazsa ya içine kapanır ya da hırçınlaşır. Ayrıca çocuklar oynarken sosyalleşip, buradaki ilişkilerini gerçek yaşama geçirebilirler. Onların oyun sırasındaki tavırları oyun dışındaki ilişkilerinin bir aynasıdır. Oyun dışında hırçın ve agresif olan bir çocuk oyun sırasında da hırçınlığını gösterir, aynı şekilde normalde çekingen ve utangaç olan bir çocuk bu tavrını oyuna yansıtacaktır.
Oyun çocuğu eğitirken onun olumsuz davranışlarını düzelttiği bir yerdir, bu yüzden paylaşmayı, işbirliğini en iyi oyun sırasında öğrenir. Kendine olan güvenini kuvvetlendirir, hakkını savunurken başkalarına da saygılı olmaya özen gösterir. Bu nedenle çocuğunuzu ona uygun spor dallarına yönelterek, fiziksel, psikolojik ve sosyal gelişimine yardımcı olabilirsiniz. Çoğu zaman aileler çok geniş seçenekler yelpazesi içinde kararsız kalır.
Hiçbir çocuk birbirinin aynı olmadığı için beğenileri ve yetenekleri de birbirinden farklıdır. Çocuğunuzu bir spor dalına yönlendirirken öncelikle onun isteklerini, daha sonra da fiziksel özelliklerini göze almalısınız. Çünkü beğenmediği ya da fazla gönüllü olmadığı bir sporu yapan çocuk bu etkinlik sırasında sıkılacağından en önemli bölümü olan eğlenmeyi kaçırabilir.
Çocuğunuza uygun sporu bulmak için aşağıdaki noktalardan faydalanabilirsiniz.
Uzun boylu çocuklar: Kimileri yaşıtlarına göre daha çabuk uzar. Bu çocukların büyük bir çoğunluğu uzun boylarına rağmen zayıftırlar. Özellikle sırt ve eklem yerleri dayanıksızdır, bu nedenle uygun sporu seçerken bu bölgelere dikkat etmek gerekir. Uzun boylu çocuklara en uygun spor basketbol ve voleyboldur. Çünkü bu sporlarda boy önemlidir. Ayrıca takım oyunu olduğu için çocuğun sosyalleşmesine yardımcı olur.
Kısa boylu çocuklar: Bütün sporları yapabilir. Ancak boyunu takıntı haline getirmişse onu uzun boylu çocuklarla bir arada olacağı basketbol ve voleybol gibi sporlara yönlendirmemekte fayda var, çünkü daha fazla üzülmesine ve komplekse girmesine neden olabilir. Bunun yerine aynı boyda çocuklarla olabileceği futbol, yüzme veya dövüş sporları gibi aktiviteleri seçebilirsiniz.
Toplu çocuklar: Çocuğunuz gerçekten şişmansa doktorlar yüzme ve bisiklet sporlarını öneriyorlar. Bu çocuklar çabuk yorulacaklarından ağır sporlara değil de belirli bir efor gerektiren, uzun süreli aktivitelere yönlendirilmeliler. Böylece çocuk zorlanmadan, eğlenerek ve zamanla zayıflar. Hatta uzun vadede etkisini gösterdiğinden ilk etapta zayıfladığının bile farkında olmaz. Ama spor yaparken onu rejime sokmak, yemeğini kısıtlamak ters tepki yaratabilir ve onun spordan soğumasına neden olabilirsiniz. Bu aktiviteler düzenli olarak yapıldığında çocuk zayıfladığını görecek ve psikolojik olarak rahatlayacak, kendine güveni gelecektir. Bunu fark ettiğinde çocuk kendi kendine yemeğini kısacaktır.
Diyabetik çocuklar: Fiziksel egzersizleri fazla abartmadan, daha çok performansını arttıracak yürüyüş, bisiklet, yüzme gibi sporlara yönlendirebilirsiniz. Kolektif, grup sporlarını tercih etmeyin; çünkü insülin dozunu ayarlamanız güçleşebilir. Şiddet içeren sporlar da onun zorlanmasına ve sonuç olarak bayılmasına neden olabilir.
Astımlı çocuklar: Benim çocuğum astımlı, onu spordan uzak tutmalıyım diye düşünmeyin, çünkü “kontrollü olarak” birçok sporu yapabilir. Burada tercih edilmemesi gereken sporlar: Binicilik, (toz alerji ve nefes darlığı yapabilir.) Artistik patinaj, (sporun yapıldığı yer soğuk olduğundan ters etkisi olabilir.) Dalgıçlık, (basınç ve nefes kontrollü zor bir aktivite) olacaktır. Yüzme ise; nefes kontrolü için iyi bir spor dalıdır. Heyecanlandığı durumlarda kullanabileceği teknikleri öğrenebilir.
Agresif çocuklar: Çocuğunuzun içindeki saldırganlığı toplumun onayladığı bir yöne kanalize ederseniz hem kendine hem de başkalarına zarar vermesini önleyebilirsiniz. Bunun en güzel yolu da spordur. Ayrıca spor, yarışma ve rekabet ortamı yaratarak çocuğun içindeki saldırganlığı bu alana yönlendirir. Dövüş sporları, tenis, eskrim ona en uygun spor dallarıdır. Spor belirli kurallar çerçevesinde oynandığından çocuk oyunu kurallara göre oynamayı öğrenir. Bunu aşınca da hakem tarafından ceza alacağını bilir. Burada kazandığı deneyimler onun, gerçek hayatta da saldırganlığını kontrol etmesini sağlar.
Utangaç çocuklar: Sanmayın ki çocuğunuzu judoya yazdırdığınızda üstündeki utangaçlığı bir anda atacak. Hele bir de hakkını savunamıyorsa işte o zaman kenarda kalabilir. Bu nedenle grup oyunlarını tercih etmelisiniz. Böylece insanlarla daha çok ilişki içinde olacak ve bir müddet sonra paylaşımı ve işbirliğini öğrenecektir.
İçine kapanık çocuklar: Öncelikle onun bağımsızlık duygusunu kuvvetlendirecek, bireysel sporları seçmekte fayda var. Böylece kendi limit ve kapasitesini öğrenecek, katılacağı yarışma ortamlarında kendini ispatlayacaktır.
Hiperaktif veya çok hareketli çocuklar: Enerjisini en iyi şekilde harcayabileceği basketbol, tenis ve atletizm gibi faaliyetleri tercih edebilirsiniz. Böylelikle potansiyelini boşa sarf etmesini önlemiş ve hem beden hem de ruh gelişimine katkıda bulunmuş olursunuz.
Sporu sevmiyor mu?
Elbette onu uygun spor dallarına yönlendirmek çok yararlı olacaktır. Ama çocuğunuzu asla zorlamayın, kendiliğinden isteyeceği zamanı beklerseniz daha çok eğlenecek ve hevesli olacaktır. Tabii çocuğunuz bütün zamanını televizyonun karşısında ya da atari oynayarak geçiriyorsa, spor aktivitelerini cazip hale getirerek, onun ilgisini çekecek şekilde bir program hazırlamayı denemelisiniz. Bu onu ekranın karşısından ayıracaktır.
Sağlıcakla Kalın.
