Bebeklikten çıkan çocuğu tuvalete alıştırma ve tuvalet eğitimi tekniklerini ile tuvalete alıştırmak her zaman en doğrusudur. Anneler mümkün olduğunca çabuk bir biçimde bezlerden kurtulmanın yollarını ararlar. Ancak bunun için; bebeğin, belirli bir eğitim sürecine, anne-babanın ise sabra ihtiyaçları vardır. Çünkü bağırsak ve mesaneden gelen bu maddelerin oturak veya tuvalete gitmesi için, çocuğun psikolojik ve fiziksel bazı aşamalardan geçmesi gerekir.
Yeterli Fiziksel Gelişim Şart
Bağırsak ve mesane büzgen damarlarının, çocuğun bunlara bilinçli olarak müdahale edebileceği kadar gelişmiş olmaları gerekir. Bu gelişme en erken olarak 18. ayda gerçekleşir. Daha önceki aylarda ise bezler sık sık ıslanır.
Çocuk, bağırsağındaki basınçla karnındaki gurultuları birbirinden ayırabilir. Bu duyumları aldığında vakit kaybetmeden tuvalete gitmesi gerektiğini bilir. Bu durumda zamanlamayı da ayarlayabilmelidir.
Çocuk, neden tuvalete gitmesi gerektiği konusunda bilinçlendirilmelidir. Bu konu hakkında onunla konuşmak faydalı olacaktır. Tuvalete gitmeyi çocuğa cazip bir hale getirmek ve onu bu konuda heveslendirmek de olumlu bir sonuç verir.
Doğru Zaman Geldi Mi?
Eğitim uzmanlarına göre, her çocuğun kendine özel bir temizlik gelişimi vardır. Tuvalet konusu birçok çocuk için 2 yaşlarındayken ilginç bir hal alır. Çocuk, beziyle ilgilenmeye başlar ve tuvalete gitmenin kendisiyle ne gibi bir ilgisi olduğunu bilmek ister.
Onun tuvalete gitme olgunluğuna eriştiğinin bir işareti de, artık bezlenmekten hoşlanmadığını, bezini sürekli olarak çıkartmak istemesinden fark etmenizdir. Bu sırada çocuğunuz anık kendi çamaşırını kendi çıkarabilir, öğlen uykusundan kuru bir şekilde uyanabilir. Bu olgunluk belirtileri olmadan, onu tuvalete gitmeye veya oturağa oturtmaya çalışmak, bu konuda baskı yapmak çok gereksizdir.
Araştırmalar, vaktinden önce eğitilmeye çalışılan çocukların çok daha uzun süre altlarına yaptıklarını ortaya çıkartmıştır.
Mümkün Olduğu Kadar Sabırlı Davranın
Çocuğunun ilerleyen yaşına rağmen hala altına yapması anneye çok zor gelir. Çocukları daha 15 aylıkken bezden kurtulan annelerin yanında kendini çok rahatsız hisseder. Böyle bir durumda anne çok sabırlı olmalıdır. Çünkü eğitiminde çok sabırlı olunması gereken ender konulardan biri; tuvalet alışkanlığı konusudur.
Tuvalet alışkanlığı eğitimine oyunla yaklaşmak çok daha başarılı sonuçlar verir. Örneğin, çocuğun kaslarını ne derece kontrol edebildiği araştırılabilir. Çocuğa beraber bir oyun oynanması önerilir. Örneğin; ondan biraz koşması ve “dur!” diye seslenildiğinde, çömelip, oturması istenebilir. Diğer bir oyun olarak ise çocuğa “Ellerimi çırptığımda çabucak geriye dön ve bu tarafa doğru koş” denir. Çocuğa bu hareketleri yaptırarak, hareketlerini ne derece kontrol edebildiğinin görülmesi, tuvalet eğitiminin de zamanının gelip, gelmediği hakkında bir fikir verecektir.
Çocuğa Zaman Kavramı Da Öğretilmeli
Çocukların zamanlama konusunda da eğitilmesi gerekir. Çünkü tuvaleti gelen çocuk, altına yapmadan ne kadar durabileceğini öğrenmesi gerekir. Örneğin; “Şimdi hemen tuvalete gitmeliyim.”, “Sana birazdan elma vereceğim.” gibi cümlelerle çocuğa zaman kavramı verilmelidir.
Çocuklar Oturağı Daha Sempatik Bulurlar
Çocukla niçin bezlendiği hakkında konuşmak, bu arada da çiş ve kaka kavramlarını net olarak anlatmak gerekir. Çocuk bunların kamından geldiğini ve kendine ait olduğunu bilmelidir. Küçük erkekler çiş yapmayı, babalarını izleyerek öğrenebilirler. Kız çocukları için, bu izleyerek öğrenme olayı oldukça güçtür.
Çocuklar için büyüklerini taklit etmenin önemli bir rolü olduğundan, çocuğa tuvalet ve oturağın görevlerinin aynı olduğu; büyüklerin tuvaleti, çocukların ise oturağı kullandıkları anlatılmalıdır. Resimli kitaplar da eğitim için oldukça uygundurlar. Çocuk zamanla bu yeni olayı ilginç bulmaya ve oturağı oyun gibi görmeye başlar. Uzmanlara göre çocuklar, oturağı tuvalete oranla daha sempatik bulurlar.
Başlangıçta oturağı bir oyun aracı gibi görüp, ayıcıklarını oturtmayı denerler veya giysilerini çıkartmadan kendileri otururlar. Bütün bu davranışlar doğaldır, çocuk bu yeni nesneyi tanımaya ve ona alışmaya çalışır. Uzun uzun, sabırla beklemelerden sonra nihayet bir gün o an gelir, oturak sonunda amacına uygun olarak kullanılır. Bu başarı için çocuğun ödüllendirilmesi gerekir. Fakat bu ödüllendirmelerin dozunun iyi ayarlanması şarttır, her şeyden önce çocukta her defasında ödüllendirileceği izlenimi oluşturulmamalıdır. Çocuğa bu durumun çok doğal olduğu anlatılmalıdır.
Oturak temizlenirken çocuğa açıklamalarda bulunulmasında yarar vardır; “Bunlar senin vücudundan çıkıyorlar, çünkü artık vücudunun bunlara ihtiyacı yok.”, “Bunların içinde senin vücuduna faydalı olabilecek hiçbir şey yok.”
Bazı çocuklar kakalarının tuvalet deliğinde aniden kaybolmasını çok ilginç bulurlar. (Çocuk aynı şeyi oyuncaklarıyla da deneyebilir, dikkatli olmak gerekir.) Çocuğun bu ilk denemeden sonra ne zaman tamamen temizleneceği zamana bağlıdır.
Bazen Geriye Dönüşler Yaşanabilir
Çocuk oyuna daldığında, yeni bir kardeşi olduğunda, inat ettiğinde veya anne-baba boşandığında geri dönüşler yani tekrar altına yapmalar başlayabilir. Böyle bir durumda ona baskı yapmamak, kızmamak gerekir. En doğrusu kısa bir süre için bu konuyu unutmaktır. Aksi takdirde çocuk bu konunun sizin için ne kadar önemli olduğunu fark eder. Birçok çocuk gündüzleri kendiliğinden oturağa gittiği halde, bir süre daha geceleri altına yapmaya devam eder.
Uykudayken idrarının geldiği uyarısı beyine daha geç ulaşır. Çocuğu geceleri kaldırıp, oturağa oturtmak, akşamlan daha az içecek vermek pek önerilen yöntemler değildirler. Çünkü mesanenin çişi tutmayı öğrenmesi gerekir. Çocuk genelde 4 yaşından itibaren tuvalet alışkanlığını tamamen kazanır. (Bazı çocuklarda bu süre daha uzundur.) Çocuğa bu alışkanlık kazandırıldığında, çocuk yeni bir şey öğrenmiş olmanın mutluluğunu yaşar. Anne-baba için de bu duygu artık dayanılmaz bir mutluluktur.
Sağlıcakla Kalın.
