İçindekiler
Doğumla birlikte gelen birçok cinsel organ anomalileri vardır. Özellikle erkek çocuklarda daha fazla görülebilen bu kusurları, küçük yaşlarda tedavi ettirmenin büyük faydaları vardır. Doğru olan, bebeğin doğduktan sonra sıkı bir muayeneden geçirilmesidir.
Çocuklarda, farkında olunan veya olunmayıp atlanan birçok cinsel organ kusuru veya hastalığı vardır. Bu anomaliler eğer ihmal edil ya da tedavi girişimi konusunda gecikilirse, çocuk büyüdüğü zaman gerek fiziksel, gerekse ruhsal bir dizi problem ortaya çıkar. Hatta bu problemler erişkin yaşa taşındığında cinsel bozukluklar, çocuk sahibi olamama ve yoğun ruhsal bunalımlara yol açar.
Cinsel organ anormalliklerinin daha doğuştan itibaren hemen saptanması ve çocuk bilinçlenmeden de tedavi edilmesi gerekir. Bugün artık bu gibi sorunların birçoğu, görüntüleme tekniklerinin gelişmesine bağlı olarak, bebek daha anne karnındayken saptanabiliyor.
Bebeklerde cinsel organlar nasıl oluşur?
Bir bebeğin cinsiyetini belirleyen kromozomlar babadan gelen X veya Y kromozomlarıdır. Babanın sperm hücresinde Y veya X kromozomu, annenin yumurtasında ise her zaman X kromozomu vardır. Eğer Y kromozomu taşıyan sperm hücresi yumurtayı döllerse, cenin (embriyo) XY seks kromozomları taşır ve bebek erkek olur. Eğer X kromozomu taşıyan sperm yumurtayı döllerse, cenin XX seks kromozomlarını taşır ve bebek kız olur.
Bu genetik şifre altında cenin anne karnında gelişip büyüdükçe, iç ve dış cinsel organlar da gelişmeye başlar. Bu gelişim ceninin erken dönemlerinde olur. Bu arada gelişmekte olan testisin salgıladığı erken dönemde bazı madde ve hormonlar da cinsel organların gelişimine katkıda bulunurlar. Erkek çocuklarda testis gebeliğin son ayına kadar karın içindedir ve son ayda kasık içindeki bir kanaldan geçerek torbaya, yani normal yerine ulaşır.
Uzmanlar, şu noktaya işaret ediyor: “Çocuk doğduğunda ilk yapılması gereken şeylerden birisi, cinsel organların detaylı muayene edilmesidir. Penis, torba ve testisler dikkatlice incelenmeli ve bu organlardaki anomaliler hemen belirlenerek ilgili uzmanların görüşü alınmalıdır”.
Bebeklerde en sık görülen cinsel organ anomalileri nelerdir?
Özellikle erkek çocukların cinsel organ anomalileri çok çeşitlidir. Ancak en sık görülenler şunlardır:
Sünnet derisinin darlığı (fimosis): Sünnet derisi çocuk doğduğundapenisin baş kısmına yapışıktır. Bu yapışıklığın açılması ve derinin penis üzerinden geriye doğru çekilebilir hale gelmesi 3 – 4 yaşa kadar sürebilir. Aileler, bazen de doktor önerisiyle bu deriyi geri çekerek genital temizlik yapmaya çalışırlar. Bu yanlış bir uygulamadır. Çünkü sözü edilen yapışıklık nedeniyle bu işlem çocuğa çok acı verir ve tamamen gereksizdir.
Zaman içinde sünnet derisinin altından salgılanan beyaz, macunumsu salgıyla bu yapışıklık çözülür. Sünnet derisi yapışık olsa bile, en uç kısmı gevşektir ve dolayısıyla çocuk rahatça idrar yapabilir. Aşırı şekilde zorlanarak geriye çekilen sünnet derisi bazen geri döndürülemez ve penisin baş kısmında boğma yaparak, kan dolaşımını engeller. Böyle bir durumda acil sorunlar ortaya çıkar (parafimozis) ve mutlaka bir ürolog tarafından müdahale yapılması gerekir.
Bazı çocukların penislerinin en uç kısmında halka şeklinde bir darlık vardır ve bu nedenle çocuğun işemesi engellenir. Bu durumlarda bu darlık açılarak veya sünnet yapılarak sorun giderilir. Ancak bu, sünnet derisinin normal yapışıklığıyla karıştırılmamalıdır.
Göz ardı edilmemeli
Peniste idrar deliği anomalileri: İdrar deliği penisin en uç kısmında bir yarık şeklinde açılır. Bu açıklığın anormal yerleşimi sonucunda, hem işeme sorunları, hem de peniste değişik derecelerde şekil bozuklukları görülür. İdrar deliğinin penisin altında bir yere açılmasına, hipospolis padias adı verilir. Bazı durumlarda penis deliği, penisin uç kısmının hemen altında başlayarak gövde kısmına, torba ile birleştiği yere ve hatta torbadan da aşağı bölgelere açılabilir. Deliğin açılış yeri aşağı doğru uzadıkça anomalinin derecesi artar ve penisin şekil bozuklukları yoğunlaşır. Böyle çocuklarda genellikle sünnet derisinin alt kısımları da gelişmemiştir ve sünnet derisi penisin üst kısmını adeta bir kapişon gibi örter.
Halk arasında peygamber sünneti” diye adlandırılan bu durum da çocuk adeta sünnetli gibi doğar. Özellikle kırsal kesimlerde böyle bir olay sanki ilahi bir işaretmiş gibi yorumlanır. Oysa bu eksiklik yukarıda anlatılan hipospadias adi verilen anomalinin varlığını gösterir. Bu çocuklardaki anomali, doğumda belirlenmeli ve 6. aydan itibaren cerrahi olarak düzeltilme girişimlerine başlanmalıdır.
Ayrıca bu kusurun çocuk bilinçlenmeden ve ayakta işemeye başlamadan giderilmesi şarttır. Çünkü ayakta ileri doğru işeyebilmek, erkek çocuklarının cinsel gelişimleri açısından önem taşır ve gurur vesilesidir. Oysa hipospadiaslı çocuklar aşağı doğru ve dağınık halde işerler. Bu anomaliye bazen peniste aşağı doğru eğrilmeler de eşlik eder ve bu da estetik ve fonksiyonel açıdan çok sakıncalı durumlar doğurur.
Bebeklerde cinsel organ sıkıntılarında dikkatli olunmalı
Burada anımsatılması gereken çok önemli bir başka sorun da, bu çocukların ameliyattan önce hiçbir şekilde sünnet edilmemeleri gerektiğidir. Çünkü sünnet derisi cerrahide tamir dokusu olarak çok değerlidir. Sünnetle bu kaybedilirse, teknik olarak zorluklar olabilir. İdrar deliğinin açılımı bazen penisin üzerinde olur ve buna epispadias denir. Çok daha ender görülen bu durumda kesin tedavi, erken yaşta yapılacak bir ameliyattır.
İnmemiş testis: Gebelik esnasında bebeğin testisleri karın bölgesinde gelişir ve gebeliğin son ayında kasık içinde bir kanaldan geçerek torbaya iner. Bu iniş bazen aksar ve testisler tek veya iki taraflı olarak torbaya inemezler ve yukarıda kalırlar. Bu durum testislerin normal gelişimi için son derece sakıncalıdır. Normal gelişimi sürdürebilmeleri için testislerin torbada olmaları gerekir.
Çünkü torba içindeki isi normal vücut ısısının altındadır ve eğer testisler vücut içinde kalırsa yüksek ısı nedeniyle özellikle sperm yapıcı hücrelerde geri dönüşümsüz hasarlar meydana gelir. İki taraflı inmemiş testisler için hormon tedavileri önerilebilir. Ancak bu uygulamaların başarı şansı çok yüksek değildir. Tek taraflı inmemiş testislerde ise hormon tedavisinin yeri yoktur ve sorun cerrah ile giderilmelidir. İnmemiş testislerin yüzde 70’inde ek olarak fıtık da vardır ve ameliyat sırasında bu da giderilir. İdeal ameliyat yaşı 6 – 18 aydır.
İki yaşı aşmamaya özen gösterilmelidir.
Çünkü yapılan bilimsel çalışmalar, iki yaştan sonra testisin anormal pozisyonlarda kalması, içinden geri dönüşümsüz değişikliklerin oluştuğunu ve özellikle de sperm yapıcı hücrelerin etkilendiğini ortaya koymuştur. Bazı kesimlerde böyle bir durumun ergenlik yaşında kendiliğinden geçeceği gibi görüşler vardır. Bu son derece yanlış ve sakıncalı bir yargıdır. Bu tür inmemiş testislerde, erişkin yaşlarda testis tümörü görülme olasılığı normalin 5 katı daha fazladır. Eğer inmemiş testisler ergenlik yaşından sonraki bir dönemde saptanırsa, genellikle indirilmez, olduğu yerinden çıkarılır.
Hidrosel: Doğumdan sonra bazı erkek bebeklerin torbalarında bir veya iki taraflı şişlik olduğu görülür. Bunun nedeni, testis etrafındaki zar tabakalarının arasında sıvı toplanmasıdır. Testis inerken karın zarının bir parçasını da beraberinde sürükler. Bu karın zarı parçasının ucu açık kalır ve karın boşluğu ile torba arasında normalde kapanması gereken bir bölüm oluşur.
Bu nedenle karın içi sıvısı torbaya dolarak, toplanan sıvının kitlesini oluşturur. Özellikle bebek ağladıkça ve uyanıkken şişlik büyür ve gerginleşir. Uykuda ve sakinken küçülür. Böyle durumlarda doktor temasından sonra 1 yaşa kadar beklemenin bir zararı yoktur. Zamanla sözü edilen bölüm kendiliğinden kapanır ve sıvı da kaybolabilir. Eğer şişlik bir yaştan sonra da sabit kalıyorsa, cerrahi olarak düzeltilmelidir.
Aman Dikkat
Varikosel: Yavaş yavaş ergenlik yaşına yaklaşan ve tam ergenlik devresinde olan erkek çocuklarının torbalarında, toplar damarların varisleşme şeklinde genişlemesiyle varikosel denilen bir rahatsızlık ortayla çıkar. Görünüm olarak çocuğu rahatsız edebilir, bazen de künt kasık ağrılarına yol açabilir. Genellikle sol tarafta olan bu damar varisleşmesi, giderilmesi gereken bir durumdur. Çünkü bu çağda testis hızla büyüyüp geliştiğinden, bu olumsuzluk nedeniyle o taraftaki testiste bir büyüme gecikmesi olasılığı doğar. İleri yaşlarda böyle bir durum çocuk sahibi olma konusunda da problemler yaratabileceği için, erken önlem almak gerekebilir.
Penis küçüklüğü: Bazı çocuklarda penis doğuştan küçük boyutludur. Çocuk büyüdükçe, buna parale olarak büyüme göstermez. Ender olarak görülen bu anormalliğin nedeni, hormonal bir problemden kaynaklanabilir.
Bazen de penis normal boyutlarda ve şekildedir, ancak karın içine gömüldüğünden, dışarıdan sadece sünnet derisi veya baş kısmı görülür. Daha çok şişman çocuklarda rastlanan bu anomali ailelerde telaşa yol açabilir. Bu nedenle anormalliğin ne olabileceği konusu doktora danışılmalıdır.
Bebeklerde cinsel organlarda belirsizlikler
Çocuk doğduğu zaman cinsel organlardaki yapılar bazen çok karışık ve anormal olabilir. Bebeğin erkek ya da kız olduğu konusunda tereddüte yol açan böyle durumlar, çok karışık ve çeşitli hormonal yapılardan veya genetik anormalliklerden dolayı ortaya çıkabilir. Uzmanlar bu konuda şunlara dikkat çekiyor: “Cinsiyetin belirlenmesi konusunda süratle bir ekip çalışması yapılarak, problemin ne olduğu saptanmalı. Problemin neden kaynaklandığı saptandığında ise, mutlaka erken dönemde tedavi başlatılmalı. Çünkü çocuğun cinsel kimliğini benimsemesi, çok erken yaşlarda oluşur ve gecikilmesi durumunda tedavi ve karar zorlukları yaratır”.
Bütün bu sorunların başarılı tedavisinde temel nokta, geç kalınmamasıdır. Ayrıca sosyal çevrenin fikirleriyle değil, bu konudaki uzmanların yapacağı öneriler doğrultusunda hareket etmek gerekir. Bu anormalliklerin çocuğun yaşam boyu sürecek bedensel, cinsel ve ruhsal sorunlarla karşı karşıya kalmasına yol açacağı unutulmamalıdır.
Doğumsal anormalliklerin fark edilebilmesi için, doğum sırasında genital muayenenin rutin olarak yapılmasi gerekir. Çocuk büyüdükçe, ergenlik yaşına kadar ve sonrasında da düzenli olarak muayene yapılmasında sayısız yarar vardır. Gelecekte içinden çıkılması çok zor olacak bir problemin, zamanında yapılacak küçük bir müdahale ile engellenebileceğini unutmamak gerekir.
