Bebekler Konuşmayı Nasıl Öğrenirler?

Tüm anne babalar bebeklerinin söyleyeceği ilk kelimeleri sabırsızlıkla bekler. Bir bebek konuşmayı öğreninceye kadar hangi yollardan geçer? Konuşmayı nasıl öğrenir? Sorusuna cevap vermeye çalışacağız.

Yabancı dil öğretmenleri çocuklara doğru telaffuzu öğretmek için tüm çabalarını harcarlar. Bazı kelimeleri doğru şekilde söylemek öğrenen kişiye çok zor gelir ve o dili hiçbir zaman doğru telaffuz edemeyeceğine inanır. Fakat çocuklar için dil öğrenmek hiç de zor değildir. Bebek dünyanın neresinde doğarsa doğsun her dile özel tüm sesleri çıkarabilecek yeteneğe sahiptir.

Yeryüzündeki bebeklerin hepsi ilk aylarda aynı şekilde ağlar, aynı sesleri çıkarır. Ancak altıncı aylarına geldiklerinde çevresinde sıkça duyduğu sinde yok olur. Bu nedenle “ana dil” terimi tesadüfen ortaya çıkmamıştır. Anneler çocuklarıyla nasıl konuşurlarsa bebek de onu taklit eder. Çocuk konuşmayı ilk kelimesini söylemeden çok önce öğrenmeye başlar. Hatta dünyaya gelmeden önce bile sesleri işitir. Ana rahminde yutkunarak, parmak emerek ilerde konuşması için gerekli organlarına antrenman yaptırır. Dolayısıyla doğduğunda çıkardığı ilk ağlama sesi bir diyalogdur.

Bebek etrafında birdenbire oluşan aydınlığı ve soğuğa ağlayarak tepki verir. Sıcak bir kucağa alındığında da sakinleşir. Böylece ağlayarak veya birtakım sesler çıkararak istediklerini elde edebileceğini öğrenir. Bebek altı haftalık olduğunda da gırtlaktan sesler çıkarmaya başlar. Ortalama altıncı ayında da agulama dönemine girer. Bu dönemde bebek sanki kendi kendine hikayeler anlatır, özellikle uyumadan önce ve uyandıktan hemen sonra. Bu monologlarda çocuklar gün içerisinde çevrelerinden duydukları sesleri taklit etmeye çalışırlar. Çocuk sesiyle oynamaya başlar.

Konuşmayı öğrenmek için çocuk tüm bedenini kullanır. Parmak oyunları çocuğun sevinip sesler çıkarmasına neden olur. Bir de anne veya baba oyunun yanında bir tekerlemede söylerse örneğin; “taran dede tararım, kız, çocuk ararım güzel güzel çocukları torbacığıma koyarım”, çocuk sadece sesleri duymakla kalmaz yapılan hareketleri de hisseder. Böylece çocuk oyunlar oynayarak tüm duyularını kullanarak öğrenir.

Anne-Baba Bebeğin Konuşmayı Öğrenmesine Destek Olmalıdır

Çocuğun konuşmayı öğrenmesine anne babalar destek olabilir. Onunla sürekli olarak, kelimelerin doğru anlamlarını kullanarak, konuşmaları daha çabuk öğrenmesini sağlar. Yani altını bağlarken, beslerken, giydirirken onunla konuşulmalıdır. Burada önemli olan konuşmadan çok anne babanın yaydığı sevecenliktir. Anne veya babanın konuşurken kullandığı ton çocuk için ödül, neşe takdir gibi anlamlar taşır. Bebeklerin en çok kullandıkları sesler a, e, i, o ve m, b, p gibi seslerdir. Çünkü bu sesleri çıkarmak için dudakları açıp kapamak yeterlidir.

İşte bu oyunumsu ses çıkartmaların sonucunda bebek “baba”, “mama” gibi kelimeler ortaya çıkar. İşte bebeğin dudaklarından bu kelimelerin çıkması anne ve babaları çok mutlu eder ve bebekte anne babasının sevincini fark edince dudaklarından çıkan kelimenin bir anlamı olduğunu fark eder. Bu aşamadan sonra konuşma öğrenme aşaması başlar.

Çocuk bu devrede her şeyin bir ismi olduğunu öğrenir. Uzmanlar, bebeklerin 9-20 aylıktan itibaren tek tek kelimeler söylemeye başladıklarını belirtiyor. Bunlar tek kelimelik cümlelerdir. Eğer çocuk “mama” derse bu “ben acıktım” anlamına gelmektedir. Tabii çocuğun kelimeyi kullanırken tonlaması da çok önemlidir. Örneğin “mama” hem “ben acıktım” hem de “bu yiyecek” anlamına gelir. Çocuklar ilk etapta çevrelerindeki kişilerin isimlerini ve öğrenirler. Sonra hayvanların, eşyaların adlarını ve hayır anlamına gelen “ı -ıh” sözünü öğrenir.

Bebekler Önce İki Kelimeli Cümleler Kurarlar

Çocuk bir kelimeyi kullanmadan önce o kelimenin anlamını bilmelidir. Bu nedenle çocuğun pasif kelime hazinesi ile aktif kelime hazinesine göre çok daha geniştir. “emziğin nerede?” sorusuna hiçbir söz sarf etmeden nerede olduğunu işaret edebilir. Çocuklar I 3 yaş arasında kullandıklarından 5 kat daha çok kelime anlarlar. İki yaşından itibaren iki kelimeli cümleler kullanmaya başlarlar. Örneğin, “anne top”, “anne atta” gibi. Bu cümleler aynı telgraf gibidir. Sadece iki özne veya yüklem ya da nesneden oluşurlar.

Çocuğun kurduğu cümleler iki kelimelik olmasına rağmen yapı olarak doğru kullanılmaktadır. Dil bilgisi kuralarını anlamadan uygular. Çocuğun taklit dönemi bundan sonra biter. Çocuk artık kendi düşündüklerini söylemek ister. Bu yeni dönemde çocuklar her şeyin bir ismi olduğunu öğrenir. Sadece mutfaktaki sandalyenin sandalye olmadığını balkondakinin de aynı anlama geldiğini öğrenir. Yani çocuk artık genelleme yapabilir. Bir diğer taraftan ise kürkü olan her havyana köpek, tüm erkeklere de “baba” der. Zamanla bu kavramlar da rayına oturur ve artık sadece gerçek babasına baba der.

Çocuklar 18 aylıkken ortalama 25, 24 aylıkken de ortalama 250 kelime bilir. Üç yaşındakiler ise 800 kelime kadar bilmektedir. Üç yaşından itibaren dil öğrenme hızlanır. Çocuk okul çağına gelinceye kadar günde ortalama 13 kelime öğrenirler. Gençlik döneminde ise 8000 kelime bilirler. Konuşmak için kuralları bilmeli

Konuşmak İçin Kuralları da Bilmeli

Kelimelerin dışında cümle kurabilmek için kuralları da bilmelidirler. Küçük çocuklar bu kuralları duyarak öğrenirler. Çocuklar dil öğrenirken zor sesleri kullanmazlar. Anne babalar bazen bu durumu kendilerine dert ederler. Çocuklarının konuşamadığı düşüncesine kapılırlar. Eğer bebek altı aylıkken sesler çıkarmamaya başlarsa, bir doktora götürülüp işitip işitmediği kontrol edilmelidir.

Çocuk ortalama bir yaşında ilk kelimelerini söyleyebilmelidir. İki yaşından itibaren de iki kelimeli cümleler kurmaya başlamalıdır. Dört yaşından itibaren de çocuk kendisini ifade edebilmelidir. Beş yaşındaki bir çocuk tüm sesleri çıkarabilmelidir.

Eğer çocuk konuşmada yaşına uygun özellikleri göstermiyorsa, anne babanın bir uzman ile görüşmesi yerinde olur. Bu görüşmede uzman kişi ebeveyne bazı öneriler verir. Çocuklar konuşmayı sadece alıştırma yaparak öğrenmezler, oyunlar oynayarak da konuşmayı öğrenirler. Yani çocuğa konuşma öğretilmek isteniyorsa, onunla değişik değişik ses oyunları oynanmalıdır. Tüm çocuklar konuşmayı öğrenmek isterler. Parmak oyunları, tekerlemeler, şarkılarla çocuğa konuşma öğretilebilir. Çocuğun konuşmasını öğrenmesi için ona baskı uygulamak hiçbir şekilde işe yaramaz.

Çocuğunuza Konuşmayı Öğrenirken Yardımcı Olmak İçin

Onunla mümkün olduğu kadar çok konuşuna Evde bir iş yaparken ona neler yaptığınızı anlatın. Örneğin; “bak yerleri süpürüyorum”, “süpürgenin nasıl hareket ettiğini görüyor musun?” gibi.

Çocuğunuzla konuşurken kısa cümleler kurmaya çalışın. Onun da size karşılık vermesine fırsat tanıyın. İlk başlarda bu bir gülümseme, bir bakış şeklinde olabilir. Çocukla göz göze olmaya özen gösterin. Onu ligiyle dinleyin ve sorularına cevap verin.

Çocuğunuza hikayeler okuyun. O sakin ses tonunu sevecektir. Bebek daha henüz çok küçükken istediğiniz tip kitap okuyabilirsiniz. İster bir roman, ister bir dergi onun için önemli olan ses tonudur. Ona bir şeyler okurken sesinizi ve vurgularınızı iyi kullanın.  Çocuğunuza kısa masallar anlatın. Çocuğun karşısına oturun ve sakin ve yavaşça anlatmaya başlayın. Bu şekilde çocuk dudak hareketlerinizi görür. Ona ayrıca kasetten çocuk şarkıları ve masallar dinletebilirsiniz, Çünkü dinleme yoluyla izleme yolundan daha çabuk öğrenir. Sürekli televizyon izlemesi çocuğun konuşmasını engelleyebilir. Çocuğun çıkardığı seslerden söylemek istediğini anlayıp anında yerine getirmek de konuşmasını geciktirebilir (bu özellikle içe dönük çocuklarda görülür). Çocuğun üzerinde baskı kurmayın, Bir şeyi yanlış söylerse onu anlamıyormuş gibi yapıp, onun cesaretini kırmayın.

Sağlıcakla Kalın.